Böbrekler vücudumuzda yaşamsal öneme sahip bir çok görev yapar.

Bunların başlıcaları:

1-  Vücudun su dengesinin sağlanması

Besinlerle alınan su ve gıdalar barsaklarda emilerek kana geçerler. Oluşan bu fazla sıvı böbreklerden atılır. Alınan sıvıya göre böbreklerimiz oluşan idrar miktarını ayarlayarak vücudun su dengesini sağlar. Alınan sıvılara göre günde oluşan idrar miktarı 0,5 ile 3 litra arasında değişir. Günlük idrar miktarının 0,5 litreden az olmasına oligüri (idrar miktarında azalma), 3 litreden fazla olmasına ise poliüri (idrar miktarında fazlalık) adı verilir. Vücutta su dengesini sağlayan diğer unsurlar ise şunlardır:

a) Solunum :Akciğerlerde solunum ile bir miktar sıvı kaybedilir.

b) Deri: Terleme ile deriden sıvı kaybedilir.

c) Sindirim Sistemi: Alınan gıdalarla oluşan dışkı ile sıvı kaybedilir.

 

2- Tuz ve Mineral dengesinin sağlanması

Böbreklerimiz vücudun tuz ve mineral dengesinin ayarlanmasında öncelikli organlardır. Başlıca şu mineraller önemli role sahiptir:

a)     Sodyum: Kanda en fazla bulunan mineral olup normal değerleri 136-145 mEq/lt’ dir. Sodyum bildiğimiz sofra tuzunun ana bileşenidir.

 

Sodyumun azalmasına yol açan durumlar tuz kaybettiren böbrek hastalıkları, idrarda şeker gibi yoğunluğu fazla maddelerin bulunması, kusma, ishal, aşırı idrar söktürücü kullanımı, kalp yetmezliği, karaciğer yetmezliği ve böbrek yetmezliğidir. Kan sodyumu azaldığında uykuya eğilim, bilinç bulanıklığı, bulantı gibi şikayetler oluşur.

 

Kan sodyumunu artıran durumlar ise, su alınmasında kısıtlanma, şekersiz diyabet hastalığı ve idrarın yoğunlaştırılamadığı böbrek hastalıklarıdır. Bu durumda uyku halinden komaya kadar değişebilen şikayetler izlenir.

 

b)      Potasyum: Vücutta hücre içinde en fazla bulunan mineraldir.Normalde kandaki potasyum düzeyi 3.8-5.4 mEq/litredir. Sinir iletimi, kas kasılması ve hormon dengesi üzerinde önemli rollere sahiptir.Böbrekler potasyum atılımını sağlayan önemli role sahiptir. Potasyum en çok muz, kiraz, çilek ve karpuzda bulunur.

 

Vücutta potasyumun arttığı durumlarda ani kalp durmaları ve inmeler gelişebilir. Potasyum fazlalığı( hiperpotasemi) acil olarak tedavi edilmesi gereken bir durumdur. Potasyum fazlalığı durumunda bazen diyaliz yapmak gerekebilir.

 

Potasyumun azaldığı durumlarda ise güçsüzlük, halsizlik, kalpte ritim bozuklukları görülür. Potasyum kaybının tedavisinde eksik potasyum miktarı hesaplanır ve damardan serumla eksik tamamlanır.

 

c)      Kalsiyum: Vücutta en fazla kemiklerde bulunur. Günde yaklaşık 1 gram kalsiyum diyetle alınır ve aynı miktarda kalsiyum idrarla atılır. Kalsiyum kas kasılması, hormon salgılayan bezlerin çalışmasında, kanın pıhtılaşması işlevinden ve kemiklerin güçlenmesinde önemli görevlere sahiptir. Vücudumuzda kalsiyum dengesi Tiroid bezinden salgılanan Parathormon, D vitamini , kemikler, böbrekler ve barsaklar tarafından sağlanır.

 

 Kan kalsiyum düzeyinin artmasına hiperkalsemi adı verilir. Paratiroid bezinin aşırı çalışması, D vitamini fazlalığı, A vitamini fazlalığı, kanser hastalığında ve bazı hormonal bozukluklarda görülür.

 

Kalsiyum düzeyinin azalmasına hipokalsemi adı verilir. D vitamini fazlalığı, paratirod bezinin az çalışması ve beslenme bozukluklarında hipokalsemi izlenir.

 

D)      Fosfor: Vücutta sağlıklı bir fosfor dengesi kurulması için ana görev böbreklere düşer.Böbrek yetmezliğinde idrarla atılması gereken fosfor atılamadığı için önemli sorunlar ortaya çıkabilir. Fosforun vücutta birikmesi kemiklerde önemli yapısal problemlere yol açar.

​

3-       Kan basıncının kontrolü

Kan basıncı (Tansiyon) kalbin kasılmasıyla hareket eden kana, damarların yaptığı dirençtir. Kan basıncının düzenlenmesinde kalp, hormonlar, damar sistemi ve böbrekler görevlidir. Böbrekler tansiyon düşmesi durumunda bunu algılar , su ve tuz tutulumuna yol açarak tansiyonun normal seviyeye gelmesini sağlar.

​

4-       Vücutta oluşan atık ürünlerin atılımı

Böbrekler vücudun çalışması sonucu oluşan atıkların atılmasını sağlar. Bu atıklar proteinlerin, yağların ve karbonhidratların yıkılması sonucu oluşan atıklardır. Ayrıca bir çok ilaç böbreklerden süzülerek atılır.

 

5-       Hormon Üretimi Görevleri

 Böbrekler kan yapımını sağlayan Eritropoetin adlı hormonun ve kalsiyum metabolizmasında görevli D vitamininin sentezinde görevlidir. Bunlara bağlı olarak böbrek yetmezliğinde kansızlık ve kalsiyum dengesinde bozukluklar izlenir.